Raevelsch

 

Wereldoorlog I  (28 juli 1914 – 11 november 1918)
door Jos Verhoeven

 

 

In het begin van de twintigste eeuw werd het Europees vasteland beheerst door vijf grote Rijken: Frankrijk, Duitsland, Rusland, Oostenrijk-Hongarije en het Turkse Rijk. Het machtigste land was echter Groot-Brittannië. Als landen ruzie hadden zochten ze hulp bij elkaar. Een van die ruzies ging over de Balkan. De volkeren van de Balkanlanden wilden niet meer overheerst worden. In 1914 hadden zich twee kampen gevormd. Oostenrijk-Hongarije en Duitsland enerzijds en Frankrijk, Rusland en Groot-Brittannië anderzijds. Op 28 juni 1914 werd de aartshertog en troonopvolger van Oostenrijk-Hongarije, Frans Ferdinand, naar Sarajevo gezonden, de hoofdstad van de provincie Bosnië-Herzegovina, om daar de manoeuvres van het Oostenrijks leger door zijn aanwezigheid op te luisteren.

 

 

Daar werd hij echter, samen met zijn echtgenote, het slachtoffer van een moordaanslag door Zuid-Slavische terroristen. Een jongeman van net geen 20 jaar, Gavrilo Princip schoot beiden dood als wraak voor de annexatie van zijn land, Bosnië. Omwille van zijn leeftijd werd hij niet ter dood veroordeeld maar kreeg 20 jaar gevangenisstraf. Dit werd de rechtstreekse aanleiding tot het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog.  

Na het einde van WO 2 werd op de plaats van de moorden een gedenkplaat onthuld met het opschrift

Ondertussen was Oostenrijk-Hongarije, waar aartshertog Franz-Ferdinand de troonopvolger was geweest al lang opgegaan in het grote Duitsland. Dit werd de rechtstreekse aanleiding tot het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog.

 

Over wie nu precies aan de basis ligt van het begin van de eerste wereldoorlog zijn de meningen verdeeld. Volgens de Angelsaksische visie kijkt men normaal in de richting van Duitsland als het gaat over de schuldvraag. *J.H.J. Andriessen deelt deze visie niet en baseert zich daarvoor op het volgende: Vóór 1914 was het onder de naties een bekend axioma dat de grootmacht die het eerst zou mobiliseren, degene was die de oorlog ontketende. 

 

 

Deze gedachtengang werd nog eens onderschreven door de uitspraak van de Franse generaal Boisdeffre nadat de Russische Tsaar het geheime verdrag met Frankrijk had ondertekend. Boisdeffre stelde toen : “Mobilisatie is hetzelfde als een oorlogsverklaring. Mobiliseert men, dan dwingt men de vijand hetzelfde te doen. Men kan de vijand niet toestaan een miljoen man aan de grenzen te laten mobiliseren zonder dat zelf ook te doen op straffe van de onmogelijkheid zichzelf nog te kunnen verdedigen of het initiatief te nemen” (Doc. Dipl. Français, 1871-1900, vol. 9, nr. 461, p.672-682)

 

De Russische generaal Obruchev was nog duidelijker toen hij zijn minister in een memorandum toevoegde: “Succes op het slagveld is afhankelijk van wie het snelst de grootste hoeveelheid manschappen op het slagveld kan brengen. Degene die het eerst de vijand aanvalt, maakt de grootste kans op een overwinning. Derhalve kan mobilisatie  niet langer gezien worden als een handeling om de vrede te bewaren, maar moet ze integendeel worden beschouwd als de meest duidelijke oorlogsdaad…..” (memorandum gen. Obruchev en brief Min. van Oorlog P.S. Vannovski aan Minister van Buitenlandse Zaken Giers, 7/19 mei 1892)

 

Mobilisatie betekende dus oorlog en degene die het eerst tot Algemene Mobilisatie overging, besloot tegelijkertijd tot de meest definitieve en beslissende oorlogsdaad. Het ene uur dat Frankrijk eerder dan Duitsland mobiliseerde, was voor Duitsland de druppel die de emmer deed overlopen. Inmiddels had Rusland al twee dagen eerder hetzelfde besluit genomen en men kon van Duitsland moeilijk verwachten dat zij hun lot gelaten zouden afwachten. Mobilisatie betekende immers de meest definitieve oorlogsdaad. De grootmacht die als eerste de algemene mobilisatie uitriep, zette het hele stelsel van allianties in werking en verklaarde de oorlog aan zijn tegenstanders. Welnu, die grootmacht was Rusland en niemand anders, aldus J.H.J. Andriessen.

 

Voor België was het duidelijk dat de schuld bij Duitsland lag daar zij ons land bij het conflict betrokken hadden. Duitsland trok om de Franse legers heen en viel België aan, dat neutraal was, om zo Frankrijk binnen te trekken. Het Belgische leger mobiliseerde ook alle dienstplichtigen, die zich met velen aanboden en naar het front trokken. Engeland heeft de inval in België aangegrepen als rechtvaardiging om ook aan de gevechten te mogen deelnemen.  Zij groeven zich in de loopgraven in. Die waren Engels-Duits en werden over en weer gebruikt naar gelang de evolutie van het front, te wijten aan de verschillende slagen rond Ieper. Het front liep van Ieper-Diksmuide in België tot in de Vogezen in Frankrijk. De Fransen en de Britten mobiliseerden soldaten uit hun koloniale wereldrijken. In totaal werden tijdens deze oorlog meer dan 60 miljoen soldaten gemobiliseerd. Zowat 10 miljoen van hen lieten er het leven, waarvan ruim 40.000 Belgische militairen. Na 100 jaar is WO 1 nog steeds niet vergeten. Deze WO 1 zit blijkbaar nog dieper in het collectief geheugen van de mensen gegrift dan WO 2. Het was inderdaad letterlijk vier jaar oorlog, terwijl WO 2  meer vier jaar bezetting was. Tot aan de tweede wereldoorlog noemde men deze dan ook “de Grote Oorlog”.

 

 

 *J.H.J. Andriessen “Kantmeldingen bij de Eerste Wereldoorlog