Recent verschenen in de lokale pers (o.a.Rawepo) lezersbrieven over het gebruik van stikstof door Natuurpunt.
Grote consternatie, want Natuurpunt kreeg het verwijt dat zij wél en de landbouw niet gebruik mag maken van stikstof.
Voor de auteur(s) van deze artikels was het blijkbaar niet nodig om zich te verdiepen in deze materie, en dus werden verdraaide waarheden aan het lezerspubliek voorgeschoteld.
Daarom deze rechtzetting:
In het LIFE-project Nardus & Limosa focust Natuurpunt op het herstel van een zeldzaam type bloemrijke graslanden in het Turnhouts Vennengebied. Het gaat om de zogenaamde ‘heischrale graslanden’. Dit type graslanden kwam lang geleden veel voor in het Kempense landschap. Daar is echter nog zeer weinig van overgebleven met in heel Europa nog maar enkele fragmenten. Deze unieke natuur kan hersteld worden door de techniek van uitmijnen toe te passen. De hoofdreden voor het verdwijnen van de bloemrijke graslanden is (over)bemesting.
Fosfaten zijn in de grootste overmaat aanwezig in bemeste graslanden en dus het moeilijkst te verwijderen.
Om bovenstaande beperking op te lossen, bestaat een beheertechniek die op het eerste gezicht contradictorisch is: uitmijnen van fosfaat. Bij deze techniek worden voedingsstoffen (o.a. stikstof) toegevoegd aan het grasland, iets dat bij natuurbeheer gewoonlijk ten stelligste wordt vermeden. Deze uitmijnstoffen bevatten de voedingsstoffen die zijn uitgeput. Op deze manier kan de productie van de vegetatie hoog blijven en worden de overgebleven fosfaten aan een hoger tempo verwijderd. Tijdens het proces van het uitmijnen is het grasland dus in een tijdelijke soortenarme toestand, maar de doelen kunnen veel sneller worden bereikt. Zo kan heischraal grasland op een haalbare termijn worden hersteld.
Onderstaande vijf elementen onderscheiden een goed uitmijnbeheer van een landbouwbeheer.
-
Wetenschappelijke begeleiding
ForNaLab (Forest & Nature Lab) van Universiteit Gent volgt het uitmijnen in dit project van dichtbij op. Deze onderzoeksgroep is een autoriteit op vlak van uitmijnen. Er worden regelmatig bodem- en vegetatiestalen genomen.
-
Samenstelling van de uitmijnstoffen
De juiste samenstelling van de uitmijnstoffen wordt nauwkeurig berekend, zodat enkel het nodige wordt toegevoegd. Er worden nooit voedingsstoffen toegevoegd die nog genoeg (te veel) in de bodem aanwezig zijn. Uitmijnstoffen bevatten dus nooit fosfaten.
-
Hoeveelheid uitmijnstoffen
Net als de samenstelling, wordt ook de hoeveelheid uitmijnstoffen zeer zorgvuldig bepaald. Er wordt telkens exact de hoeveelheid toegevoegd die de planten in dat jaar kunnen opnemen. Op deze manier worden de toegevoegde voedingsstoffen ook steeds terug verwijderd en blijven er geen overschotten achter in de bodem. Daarbij blijft Natuurpunt altijd ver onder de in de landbouw gangbare hoeveelheden en wettelijke maxima. Er is dus geen sprake van een voorkeurs- of uitzonderingsregime. De hoeveelheden die in de sociale media genoemd worden zijn fout.
-
Lokale karakter
In tegenstelling tot klassieke bemesting, hebben de lokaal toegevoegde uitmijnstoffen geen effect op andere percelen. Doordat de exacte hoeveelheid toegevoegd wordt en alle voedingsstoffen weer worden afgevoerd, komen ze niet terecht in naburige percelen die mogelijk al goed ontwikkelde heischrale graslanden zijn.
-
Tijdelijkheid
Een laatste belangrijke factor is het tijdelijke karakter van het uitmijnbeheer. Uitmijnstoffen worden maar gedurende een welbepaalde termijn toegevoegd. Na enkele jaren uitmijnen zijn de gewenste concentraties van voedingsstoffen bereikt.
Groots uitmijnproject
In het kader van LIFE Nardus & Limosa wordt deze techniek toegepast op ongeveer 130 ha in het Turnhouts Vennengebied, in samenwerking met lokale landbouwers. Dat is een hele oppervlakte aan soortenarme graslanden die zal plaatsmaken voor soortenrijke heischrale graslanden vol orchideeën, gentianen en andere bijzonderheden. Daarnaast zullen enkele projectpartners hetzelfde uitvoeren in verschillende gebieden in Vlaanderen en Nederland.
