In de jaren dertig van vorige eeuw werd het midden der Verenigde Staten plots vanuit het niets getroffen door de zogenaamde "Dust Bowl", een periode van zware zandstormen als gevolg van de aanhoudende droogte.
In de Standard wordt nu gewaarschuwd door experts dat ook Vlaanderen te kampen zou kunnen krijgen met winderosie als we er niet voor zorgen dat er voldoende windbrekende effecten in ons landschap gevrijwaard blijven.
Groen wenst extra natuur als oplossing tegen winderosie
Zoals de voorbije weken weer duidelijk werd, krijgen we steeds vaker te maken met langdurige droogte. Dit in combinatie met stevige wind is problematisch voor de Vlaamse zandgronden die daardoor eroderen.
Ravels ligt volgens de experts in de hoogste zone als het over de gevoeligheid voor winderosie gaat. De volgende kaart maakt duidelijk waar nog andere gevarenzones zich situeren.
Bodem Departement Omgeving
Beleidsmedewerker Bodem Departement Omgeving zegt hierover het volgende in de Standaard van 12/05/2020: “Er zit minder organisch materiaal in de bodem, waardoor er een bindmiddel ontbreekt. Er blijven minder oogstresten achter en de bodem is door bewerking fijn gelegd. Ook zijn de hagen die veel velden omzoomden, verdwenen, samen met hun wind-brekende effect. In de periode voordat nieuwe gewassen uitkomen en de bodem vasthouden, zijn de velden blootgesteld aan de wind.” Hij geeft volgend advies om ons tegen winderosie te wapenen: leg hagen aan, zaai een bodembedekker en ¬oriënteer de akker loodrecht op de heersende wind. Want een aangetaste toplaag herstel je niet vlug. “We moeten die bovenlaag beschermen en weerbaar maken tegen erosie.”
In Oostenrijk nemen ze alvast het zekere voor het onzekere. Een team van de UGent is er met Oostenrijkse collega’s schermen tegen de verwerende kracht van de wind aan het uittesten. Zij gaan de rol van beschermende planten uittesten op het terrein en in de windtunnel.
We zien dus een oplossing in de natuurlijke inrichting van de ruimte en net op dat vlak kan het lokaal bestuur een betekenisvolle rol spelen. Landbouwpercelen verkleinen en omzomen met hagen is zeer effectief om de windkracht over de gewassen te beheersen. Bovendien zal zo’n haag ook eten en habitat vormen voor vogels, nectar verzorgen voor bijen, stikstof binden, waardplanten bevatten voor vlinders, hakhout produceren, enz. De overtreffende trap van een haag is een windsingel. Fruittelers planten vaak een hoge haag rond hun laagstamboomgaard. Een windsingel kan nog meer de vorm van een houtwal aannemen die ook sterker fungeert pro biodiversiteit. Ook interessant: een houtwal onderhoudt zichzelf, dus o.a. met stikstofbinders erin en geeft geen of nauwelijks snoeiwerk.
Onze gemeente kan dus bv. het aanplanten van hagen activeren, het creëren van houtwallen verplichten e.d.m. om dit probleem aan te pakken. Deze aanpak werkt bovendien structureel en lost meerdere problemen op (zoals de verstening van het buitengebied, wateroverlast/droogte, biodiversiteitsverlies).
Motivatie
Zoals de voorbije weken weer duidelijk werd, krijgen we steeds vaker te maken met langdurige droogte. Dit in combinatie met stevige wind is problematisch voor de Vlaamse zandgronden die daardoor eroderen. Ook de windhoos van 10 mei in Hoogstraten (provincie Antwerpen) deed letterlijk heel wat stof opwaaien. Wanneer de wind vrij spel krijgt, vreet hij de vruchtbare toplaag aan. De Vlaamse akkers zijn de jongste decennia kwetsbaarder geworden voor winderosie. Er is niet alleen het verlies van bodem. Het stuivende zand kan de prille plantjes (bieten, mais, groenten) bedelven of beschadigen, als een zandstraler.
In tegenstelling tot watererosie (vooral in heuvelachtige streken), kan winderosie overal toeslaan. Toch zijn sommige streken gevoeliger dan andere. Onderzoekers van de UGent identificeerden de percelen en gemeenten die er kwetsbaarder voor zijn (zie kaartje). Vooral streken met zandbodems en grote akkers zijn extra gevoelig. Daar zitten onder meer noordelijke Kempen bij en dus ook Ravels, dat zelfs donkerrood kleurt.
De klimaatprognoses geven aan dat we in de toekomst met ‘extremer weer’ te maken krijgen. Vlaanderen lijkt afwachtend te reageren. Wij zien het als een opportuniteit voor de gemeente om te anticiperen op wat we zien gebeuren. Wij vragen m.a.w. om niet af te wachten tot het erger wordt.
Voorstel van besluit
De gemeente verbindt zich ertoe tegen einde 2020 te onderzoeken wat zij kan doen om onze landbouw op een duurzame manier te beschermen tegen bodemerosie en gewasschade door sterke windvlagen en opwaaiend stof en rolt hier een beleid rond uit.
Via deze link kan u het debat dat aangaande werd gevoerd bekijken: https://youtu.be/sznst0bVIpk?t=7694
